Javier Milei, merkez bankasının kaldırılmasıyla ilgili TN ile yaptığı bir röportajda.
(Resim: Todo Noticias, CC BY 3.0, Wikimedia Commons aracılığıyla)
Aralık 2021’in sonlarında, bir meslektaşım ve ben yakın tarihin en büyük mali fiyaskosunun 20. yıldönümü münasebetiyle Arjantin hakkında bir makale yazdık ve istifa ederek ülkenin ufkunda hiç ışık olmadığını belirttik.
Duyuru
Arjantin’in 1990’larda Arjantin pezosunu ABD doları karşısında 1:1’e sabitleme girişiminin fiyaskoyu başlattığını hatırladık. “Sonsuza kadar onarım”, Arjantin’de Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) gözetimi ve olumlu değerlendirmesi altında yapılan ve feci bir şekilde başarısız olan, canlı hastalar üzerinde yapılan deneyin adıydı.
2021’de makaleyi yazdığımızda, Arjantin pezosu ABD doları başına yaklaşık 100’e 1 değerindeydi, bu yüzden bir dolar satın almak yüz peso gerektiriyordu. Sonsuza dek düzeltmek için olan buydu. Bugünlerde bir dolar almak için yaklaşık 400 pezo gerekiyor.
Delilik yeni bir boyuta ulaştı. Enflasyon oranı şu anda %100’ün üzerinde ve yoksulluk kitlesel bir fenomen haline geldi. Gerçekten muazzam gelişme potansiyeline sahip bir ülkeyi mahvetmek için birçok sosyal demokrat (sosyalist) hükümet, Mauricio Macri yönetimindeki 2015’ten 2019’a kadar hiper-muhafazakar çılgınlık ve IMF’nin yardımı gerekti (buradan 2019’dan makale).
Arjantin sonbaharda tekrar oy kullanacak. Adayların gücünü değerlendirebileceğimiz ön seçimler oldu ve tesadüfen, bu ön seçimleri kıl payı farkla Macri gibi aşırı muhafazakar biri değil, çok daha sağda biri, kesinlikle çılgın bir özgürlükçü kazandı. Javier Milei’nin adı.
Pek çok harika fikri var ve en iyisi, Latin Amerika’da başka türlü nasıl olabilir, sonunda o lanet olası ulusal para birimini kaldırmak ve tamamen ABD doları ile değiştirmek istiyor. Sonsuza dek düzeltme dündü, tam dolarizasyon yeni sihirli kelime, yani artık insanları umutsuzluğa sürükleyebilecek ulusal para birimi ve para politikası olmayacak.
Duyuru
Şimdi Milei’nin Ekim sonundaki cumhurbaşkanlığı seçimini kazanacağı kesin değil ama böyle bir programla ön seçimlerde yüzde 30’a ulaşabiliyor olmamız ve bu kadar çok gence ilham verebilmemiz bize uykusuz geceler yaşatmalı.
Evet, çünkü IMF’nin en büyük ikinci hissedarı olan Avrupalılar, bu örgütün dünyaya saldığı çılgınlığın ve sonunda doğuracağı korkunç siyasi sonuçların doğrudan sorumlusudur. Alman bakanlar vasıflı işçileri çekmek için Güney Amerika’ya gidiyorlar, ancak ev sahiplerine Latin Amerika’nın para birimi konusunda neden umutsuzluğa kapıldığını sormak hiç kimsenin aklına gelmedi.
Dolarizasyon bir çıkmaz sokaktır
Dolarizasyonun ne anlama geldiği, yine oy kullanmak üzere olan ve en az Arjantin kadar kaotik bir siyasi duruma kaymak üzere olan başka bir Latin Amerika ülkesinde kolaylıkla incelenebilir. Ekvador 2000’den beri dolarize edildi ve sonuç, bu radikal hareketin destekçilerinin olaylara bakış açısıyla müjdelediği büyük istikrar ve ilerlemeden çok uzak.
Dolarize olmuş bir ülkede daha acil para birimi krizleri olmasa da, genellikle kademeli bir düşüş olur çünkü enflasyon neredeyse her zaman çok yüksektir, bu da kurumsal rekabet gücünü ve yerli yatırımcılara sistematik olarak aşırı yük getiren dolar cinsinden kredilere ödenmesi gereken faizi aşındırır.
Ancak dolarizasyonla ilgili en kötü şey, gerçekten tek yönlü bir yolculuk olmasıdır. Sonsuz ayarlama on yıldan kısa bir süre sonra sona erdi, ancak dolarizasyondan çıkış yok. Ekvador’da, şu anda tartışmalı ama benim görüşüme göre gerçekten aydınlanmış olan Başkan Rafael Correa, on yıllık görev süresi boyunca Latin Amerika’da dolarizasyona meydan okumasına izin verecek parasal işbirliği için bir koalisyon oluşturmak için birkaç girişimde bulundu. Ancak tüm bölge, her ne sebeple olursa olsun, kayıtsızlıktan, gizli rekabetten, Amerikalılardan duyulan korkudan tüm girişimlerin kaybolmasına izin verdi.
Uluslararası bir anlaşma olmaksızın Correa, ulusal para birimine dönüş yönünde bir adım atmaya cesaret edemedi. Vatandaşlar istikrarlı bir dolara sahip olduktan sonra, hiçbir hükümet onlara dolar kadar istikrarlı ve dolarizasyonun ciddi dezavantajlarından kaçınan yeni bir ulusal para birimi yaratabileceklerini açıklayamaz. Sürekli enflasyon ve devalüasyonla travma geçiren insanlar asla yeni bir ulusal para birimi macerasına sürüklenemezler.
Önerilen editoryal içerik
İzninizle, harici bir kitaptan (Amazon İştirakleri) bir öneri buraya yüklenecektir.
Kitap önerilerini her zaman yükle
Kitap önerisini şimdi yükleyin
(Resim: Todo Noticias, CC BY 3.0, Wikimedia Commons aracılığıyla)
Arjantin’in döviz krizi ve ABD doları ile tehlikeli oyunu
Kritik kural olmadan kurala dayalı sıralama
Bir sayfada okuyun
Aralık 2021’in sonlarında, bir meslektaşım ve ben yakın tarihin en büyük mali fiyaskosunun 20. yıldönümü münasebetiyle Arjantin hakkında bir makale yazdık ve istifa ederek ülkenin ufkunda hiç ışık olmadığını belirttik.
Duyuru
Arjantin’in 1990’larda Arjantin pezosunu ABD doları karşısında 1:1’e sabitleme girişiminin fiyaskoyu başlattığını hatırladık. “Sonsuza kadar onarım”, Arjantin’de Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) gözetimi ve olumlu değerlendirmesi altında yapılan ve feci bir şekilde başarısız olan, canlı hastalar üzerinde yapılan deneyin adıydı.
2021’de makaleyi yazdığımızda, Arjantin pezosu ABD doları başına yaklaşık 100’e 1 değerindeydi, bu yüzden bir dolar satın almak yüz peso gerektiriyordu. Sonsuza dek düzeltmek için olan buydu. Bugünlerde bir dolar almak için yaklaşık 400 pezo gerekiyor.
Delilik yeni bir boyuta ulaştı. Enflasyon oranı şu anda %100’ün üzerinde ve yoksulluk kitlesel bir fenomen haline geldi. Gerçekten muazzam gelişme potansiyeline sahip bir ülkeyi mahvetmek için birçok sosyal demokrat (sosyalist) hükümet, Mauricio Macri yönetimindeki 2015’ten 2019’a kadar hiper-muhafazakar çılgınlık ve IMF’nin yardımı gerekti (buradan 2019’dan makale).
Arjantin sonbaharda tekrar oy kullanacak. Adayların gücünü değerlendirebileceğimiz ön seçimler oldu ve tesadüfen, bu ön seçimleri kıl payı farkla Macri gibi aşırı muhafazakar biri değil, çok daha sağda biri, kesinlikle çılgın bir özgürlükçü kazandı. Javier Milei’nin adı.
Pek çok harika fikri var ve en iyisi, Latin Amerika’da başka türlü nasıl olabilir, sonunda o lanet olası ulusal para birimini kaldırmak ve tamamen ABD doları ile değiştirmek istiyor. Sonsuza dek düzeltme dündü, tam dolarizasyon yeni sihirli kelime, yani artık insanları umutsuzluğa sürükleyebilecek ulusal para birimi ve para politikası olmayacak.
Duyuru
Şimdi Milei’nin Ekim sonundaki cumhurbaşkanlığı seçimini kazanacağı kesin değil ama böyle bir programla ön seçimlerde yüzde 30’a ulaşabiliyor olmamız ve bu kadar çok gence ilham verebilmemiz bize uykusuz geceler yaşatmalı.
Evet, çünkü IMF’nin en büyük ikinci hissedarı olan Avrupalılar, bu örgütün dünyaya saldığı çılgınlığın ve sonunda doğuracağı korkunç siyasi sonuçların doğrudan sorumlusudur. Alman bakanlar vasıflı işçileri çekmek için Güney Amerika’ya gidiyorlar, ancak ev sahiplerine Latin Amerika’nın para birimi konusunda neden umutsuzluğa kapıldığını sormak hiç kimsenin aklına gelmedi.
Dolarizasyon bir çıkmaz sokaktır
Dolarizasyonun ne anlama geldiği, yine oy kullanmak üzere olan ve en az Arjantin kadar kaotik bir siyasi duruma kaymak üzere olan başka bir Latin Amerika ülkesinde kolaylıkla incelenebilir. Ekvador 2000’den beri dolarize edildi ve sonuç, bu radikal hareketin destekçilerinin olaylara bakış açısıyla müjdelediği büyük istikrar ve ilerlemeden çok uzak.
Dolarize olmuş bir ülkede daha acil para birimi krizleri olmasa da, genellikle kademeli bir düşüş olur çünkü enflasyon neredeyse her zaman çok yüksektir, bu da kurumsal rekabet gücünü ve yerli yatırımcılara sistematik olarak aşırı yük getiren dolar cinsinden kredilere ödenmesi gereken faizi aşındırır.
Ancak dolarizasyonla ilgili en kötü şey, gerçekten tek yönlü bir yolculuk olmasıdır. Sonsuz ayarlama on yıldan kısa bir süre sonra sona erdi, ancak dolarizasyondan çıkış yok. Ekvador’da, şu anda tartışmalı ama benim görüşüme göre gerçekten aydınlanmış olan Başkan Rafael Correa, on yıllık görev süresi boyunca Latin Amerika’da dolarizasyona meydan okumasına izin verecek parasal işbirliği için bir koalisyon oluşturmak için birkaç girişimde bulundu. Ancak tüm bölge, her ne sebeple olursa olsun, kayıtsızlıktan, gizli rekabetten, Amerikalılardan duyulan korkudan tüm girişimlerin kaybolmasına izin verdi.
Uluslararası bir anlaşma olmaksızın Correa, ulusal para birimine dönüş yönünde bir adım atmaya cesaret edemedi. Vatandaşlar istikrarlı bir dolara sahip olduktan sonra, hiçbir hükümet onlara dolar kadar istikrarlı ve dolarizasyonun ciddi dezavantajlarından kaçınan yeni bir ulusal para birimi yaratabileceklerini açıklayamaz. Sürekli enflasyon ve devalüasyonla travma geçiren insanlar asla yeni bir ulusal para birimi macerasına sürüklenemezler.
Önerilen editoryal içerik
İzninizle, harici bir kitaptan (Amazon İştirakleri) bir öneri buraya yüklenecektir.
Kitap önerilerini her zaman yükle
Kitap önerisini şimdi yükleyin